Branş öğretmenlerinin lise kademesindeki üstün yetenekli öğrencilere uygulanan kariyer psikolojik danışmanlık ve rehberlik hizmetleri ile ilgili görüşleri

Özet

Bu araştırmanın amacı bilim ve sanat merkezlerinde üstün yetenekli öğrencilere uygulanan kariyer danışmanlık hizmetlerinin incelenmesi ve bu inceleme sonuçlarının; rehberlik hizmetleri, eğitim ve öğretim süreci çalışmaları, kariyer danışmanlık hizmetleri ihtiyaçları, kariyer danışmanlık hizmetleri süreci eleştirileri ve öneri ile sınıflandırılarak çok yönlü incelemektir. Çalışma yöntemi, nitel araştırma yöntemlerinden olgu bilim çalışması yaklaşımı kullanılmıştır. Araştırmanın kuramsal çerçevesini sosyal bilişsel kariyer kuramı oluşturmaktadır. Araştırma grubu BİLSEM de görev yapan farklı branşlarda olan 10 öğretmenden oluşmaktadır; araştırmaya katılan öğretmenler BİLSEM kurumlarında çalışmaktadır. Öğretmenlerin yaşları 25 ile 49 arasında olup, 2 kadın ve 8 erkek olmak üzere; 10 öğretmenin katılımı ile oluşmaktadır. Araştırmaya gönüllü katılan öğretmenler ile yarı yapılandırılmış görüşme formları ile görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın verileri 2021 Aralık ve 2022 Ocak aylarında toplanmıştır. Katılımcıların görüşmeleri sonucunda elde edilen veriler, “MaxQDA-22” programı ile içerik analizi yöntemi ile kodlamalar yapılmıştır. Bu kodlar; rehberlik hizmetleri, eğitim ve öğretim süreci çalışmaları, kariyer danışmanlık hizmetleri ihtiyaçları, kariyer danışmanlık hizmetleri süreci eleştirileri ve öneri temaları ve görüşme bulgularından elde edilen alt kodlardan oluşmaktadır. Elde edilen bulgular sonucuna göre, öğrencilere uyguladıkları kariyer danışmanlık hizmeti süreçlerinde kariyer engelleri olarak eğitim süreçleri ve eğitim dışı süreçlerinde dengeleyici rolü olan öğretmenlerin rehberlik hizmetleri ile müşavirlik hizmetleri ve aile iş birliği içerisinde çözülebileceği ve ayrıca uygulanan kariyer danışmanlık hizmet sürecini engelleyen eğitim dışı süreçlerden özellikle maddi kaygı, istihdam, aile baskısı ve toplumsal önyargılardan etkilenmesi; eğitim süreçlerinden ise uygulama sınırlığı kodların  kariyer seçim süreçlerini olumsuz etkilediğini ve bu süreci kariyer tercihi yapma süreçlerinde öğrencilerin potansiyellerinden farklı meslekler tercih etmelerine neden olduğu sonucuna ulaşılmıştır.